Mụn nội tiết ở nữ thường xuất hiện vào những thời điểm đặc biệt như dậy thì, chu kỳ kinh nguyệt, mang thai, sau sinh hoặc tiền mãn kính. Loại mụn này không gây hại cho sức khỏe, nhưng nó làm ảnh hưởng đến thẩm mỹ, diện mạo và tâm lý phụ nữ. Để khắc phục tình trạng này, hãy cùng Phòng khám Da liễu LG tìm hiểu sâu hơn về nguyên nhân hình thành, triệu chứng và những cách trị mụn nội tiết tố nữ hiệu quả cao.
Mụn nội tiết ở nữ là gì?
Mụn nội tiết ở nữ còn gọi là mụn trứng cá, thường bùng phát do sự mất cân bằng hormone trong cơ thể ở nữ, đặc biệt là hormone androgen. Loại mụn này thường xuất hiện ở mọi nhóm tuổi, đặc biệt là những cô gái đang ở giai đoạn dậy thì, mang thai, sau sinh hoặc phụ nữ tiền mãn kinh.
Theo thống kê, ước tính có đến 50% người bị mụn nội tiết ở độ tuổi từ 20-29, 4% ở độ tuổi 40, nhưng có đến 15-50% trong số đó là phụ nữ bị mụn nội tiết. Điều này cho thấy tỷ lệ phụ nữ bị mụn nội tiết rất cao.
Một số loại mụn nội tiết thường xảy ra ở phụ nữ là mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn bọc, mụn nhọt. Những loại mụn này thường mọc ở trán, mũi, quai hàm, cằm; bám dai dẳng, tái đi tái lại, thậm chí gây đau, gây ảnh hưởng đến vẻ ngoài và sự tự tin của phái nữ.
Nguyên nhân gây mụn nội tiết ở nữ
Theo các bác sĩ da liễu, nguyên nhân chính gây mụn nội tiết ở nữ là do sự rối loạn của các loại hormone khi phụ nữ đến ngày hành kinh, phụ nữ mang thai, nười bị hội chứng buồng trứng đa nang hoặc đang tron giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh.
Khi nồng độ hormone tăng cao, sẽ kích thích các tuyến bã nhờn hoạt động mạnh quá mức, sản xuất ra nhiều dầu thừa. Lượng dầu này kết hợp với tế bào chết, vi khuẩn, bụi bẩn sẽ làm tắc nghẽn lỗ chân lông, tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi và gây ra mụn.
Sự mất cân bằng hormone này thường xảy ra trong các giai đoạn sau của phụ nữ:
- Chu kỳ kinh nguyệt: Trước và trong thời gian hành kinh, nồng độ progesterone và testosterone tăng lên trong khi estrogen giảm xuống. Sự thay đổi này kích thích tuyến bã nhờn, khiến mụn dễ xuất hiện hơn, thường tập trung ở vùng cằm và xung quanh miệng.
- Thời kỳ mang thai và sau sinh: Trong thai kỳ, nồng độ hormone thay đổi đột ngột và tăng cao. Sau khi sinh, chúng lại giảm mạnh, gây ra sự mất cân bằng và làm mụn bùng phát ở nữ.
- Tiền mãn kinh và mãn kinh: Khi bước vào giai đoạn này, nồng độ estrogen trong cơ thể nữ giảm mạnh, dẫn đến sự mất cân bằng với hormone androgen, làm mụn có thể quay trở lại.
- Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Đây là một tình trạng rối loạn nội tiết phổ biến ở phụ nữ, khiến hormone androgen tăng cao bất thường, gây ra mụn trứng cá nặng, rậm lông và rối loạn kinh nguyệt.
- Căng thẳng kéo dài (stress): Khi cơ thể phụ nữ bị căng thẳng, stress kéo dài, tuyến thượng thận sẽ sản xuất nhiều hormone cortisol. Cortisol có thể ảnh hưởng đến các hormone khác và kích thích tuyến bã nhờn, gây ra mụn.
Ngoài ra, một số nguyên nhân khác như chế độ ăn uống không lành mạnh, ăn nhiều thực phẩm nhiều đường, đồ ăn cay nóng, dầu mỡ; thiếu ngủ, thức khuya,…cũng có thể góp phần làm tình trạng rối loạn nội tiết ở nữ trở nên nghiêm trọng hơn và dẫn tới hình thành mụn.
Triệu chứng và dấu hiệu khi bị mụn nội tiết ở nữ
Khi mụn nội tiết ở nữ xuất hiện sẽ đi kèm với một số triệu chứng và dấu hiệu giúp bạn nhận dạng loại mụn này. Cụ thể như sau:
Triệu chứng
Mụn nội tiết ở nữ thường tạo ra các tổn thương bên trong da, nếu để lâu vùng da đó sẽ bị viêm, đỏ, sưng đau, mưng mủ, xuất hiện dưới dạng các loại mụn như mụn đầu đen, mụn đầu trắng, mụn mủ, mụn bọc, mụn sần.
Dấu hiệu nhận biết:
- Vị trí mọc: Mụn nội tiết ở nữ thường tập trung nhiều và xuất hiện thường xuyên ở vùng cằm và xương hàm, đôi khi lan ra má, lưng, ngực, trán, quai hàm, vùng chữ T (trán, mũi, cằm).
- Loại mụn: Mụn có thể là mụn đầu trắng, đầu đen, mụn mủ, mụn bọc, mụn nang, hoặc các nốt sần sưng đỏ, đau nhức, viêm nặng, kích thước lớn, rất khó điều trị và thường để lại sẹo thâm.
- Thời điểm xuất hiện: Mụn nội tiết có xu hướng tái phát theo chu kỳ liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt, khoảng 1 lần/tháng, luôn xuất hiện ở cùng một vị trí trên da. Ngoài ra, loại mụn này còn có thể xuất hiện ở tuổi dậy thì nhưng thường kéo dài và nổi rõ ở nữ trưởng thành, đặc biệt vào giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh hoặc khi hormone bị mất cân bằng.
- Dấu hiệu khác: Kèm theo mụn nội tiết, có thể có các dấu hiệu khác như rậm lông, rụng tóc, kinh nguyệt không đều hoặc biến đổi giọng nói do cường androgen.
Cách trị mụn nội tiết tố nữ thông dụng, an toàn và hiệu quả
Để cải thiện tình trạng mụn do rối loạn nội tiết tố ở nữ giới một cách an toàn và hiệu quả, cần kết hợp giữa điều trị chuyên sâu và điều chỉnh lối sống. Dưới đây là những cách trị mụn nội tiết tố nữ thông dụng, được các bác sĩ da liễu khuyên dùng và áp dụng rộng rãi hiện nay.
Điều chỉnh nội tiết từ bên trong
Như đã biết, mụn nội tiết ở nữ chủ yếu xuất phát từ sự rối loạn hormone trong cơ thể. Vì vậy, việc điều hòa nội tiết từ bên trong được xem là một trong những cách trị mụn nội tiết tố nữ quan trọng và nền tảng nhất. Dưới đây là một số phương pháp cân bằng nội tiết và hỗ trợ giảm mụn hiệu quả được bác sĩ da liễu khuyên dùng.
- Hạn chế thực phẩm gây viêm và tăng đường huyết trong cơ thể bằng cách giảm món ăn chứa đường, đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh, sữa và các sản phẩm từ sữa (đặc biệt là sữa bò), thực phẩm chế biến sẵn. Bởi lẽ những thực phẩm này có thể làm tăng insulin và IGF-1, dễ ảnh hưởng đến hormone, tăng tiết bã nhờn và gây mụn nội tiết ở nữ.
- Bổ sung nhiều chất xơ; vitamin A, C, E, B; các khoáng chất (kẽm, selen); chất chống oxy hóa từ các loại rau lá xanh đậm; quả mọng, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt; Omega-3 từ các loại cá béo như cá thu, cá hồi; hạt chia, hạt lanh nhằm giúp giảm viêm. Đồng thời, bạn có thể bổ sung cho cơ thể một số thực phẩm có lợi cho nội tiết tố như bột sắn dây, rau má, rau diếp cá, trà xanh,…Bởi chúng có tác dụng điều hòa nội tiết tố, kháng khuẩn, chống viêm, giúp làm lành vết thương, kháng khuẩn, đào thải độc tố.
- Uống khoảng 2 lít nước mỗi ngày để thanh lọc cơ thể, đào thải độc tố, giữ ẩm, giữ nước cho da, hỗ trợ giảm mụn, ngừa mụn.
- Ngủ đủ 7 – 8 tiếng mỗi đêm và tránh thức khuya. Thiếu ngủ gây căng thẳng, rối loạn hormone và làm mụn nặng hơn.
- Khi bị căng thẳng hay stress kéo dài, bạn nên áp dụng một số phương pháp khắc phục như thiền, yoga, tập thể dục, đọc sách, nghe nhạc.
- Vận động giúp cải thiện lưu thông máu, giảm căng thẳng và cân bằng hormone.
Chăm sóc da đúng cách
Để điều trị mụn nội tiết ở nữ hiệu quả, cần kết hợp điều chỉnh nội tiết từ bên trong lẫn chăm sóc da bên ngoài nhằm tránh bít tắc lỗ chân lông và ngăn ngừa viêm nhiễm:
- Rửa mặt 2 lần/ngày với sữa rửa mặt dịu nhẹ và nước ấm vào buổi sáng và tối hoặc khi nhận thấy da đổ mồ hôi nhiều.
- Sử dụng các sản phẩm đặc trị mụn có chứa AHA, BHA, Retinol, Benzyl peroxide,…
- Không tự ý nặn mụn, không chà xát mạnh vì có thể làm vỡ nốt mụn, vi khuẩn lây lan sang vùng da lành, gây viêm và làm tình trạng mụn trở nặng hơn.
- Giặt sạch các đồ dùng sinh hoạt cá nhân như khăn tắm, khăn lau mặt, chăn ga, gối đệm.
- Hạn chế trang điểm để tránh bít tắc lỗ chân lông.
- Nên dùng kem dưỡng ẩm, sản phẩm kem chống nắng với thành phần phù hợp.
- Không chạm tay lên mặt để tránh vi khuẩn tấn công vào da.
Chăm sóc da đúng cách mỗi ngày đóng vai trò hỗ trợ không nhỏ trong quá trình áp cách trị mụn nội tiết tố nữ. Khi kết hợp với điều chỉnh nội tiết từ bên trong, bạn sẽ tăng hiệu quả điều trị, giúp da sạch mụn và phục hồi nhanh chóng.
Cách trị mụn nội tiết tố nữ bằng thuốc
Ngoài áp dụng những điều trên để điều chỉnh nội tiết tố từ bên trong, bạn có thể áp dụng cách trị mụn nội tiết tố nữ thông qua một số loại thuốc như:
- Cách trị mụn nội tiết tố nữ bằng thuốc tránh thai đường uống: Đây là một trong những cách trị mụn nội tiết tố nữ được bác sĩ chỉ định áp dụng phổ biến.Thuốc này chứa hormone estrogen và progestin giúp cân bằng hormone nữ, ức chế androgen (hormon nam làm tăng bài tiết bã nhờn), từ đó giảm mụn do nội tiết tố. Thuốc tránh thai được dùng nhiều cho nữ giới khỏe mạnh, không có kế hoạch sinh con trong thời gian gần.
- Thuốc kháng androgen : Đây là nhóm thuốc ức chế hoạt động của androgen lên tuyến bã nhờn, làm giảm tiết dầu nhờn quá mức, giúp da khô thoáng và giảm mụn. Thuốc này thường được dùng phối hợp với các thuốc khác để tăng hiệu quả, đặc biệt trong các trường hợp mụn nội tiết ở nữ nặng.
Kết hợp điều trị công nghệ cao
Mụn nội tiết ở nữ có thể điều trị bằng các công nghệ hiện đại ngày nay như Laser CO2 Fractional, Laser Nd:YAG, IPL,…Những công nghệ này có thể tác động sâu vào da, tiêu diệt vi khuẩn gây mụn, giảm viêm, kiểm soát hoạt động của tuyến bã nhờn và hạn chế sừng hóa nang lông, Ngoài ra, cách trị mụn nội tiết tố nữ bằng công nghệ cao còn giúp kích thích tăng sinh collagen và elastin, giúp tái tạo da, làm mờ thâm mụn.
Do đó, song song với các cách trị mụn nội tiết tố nữ ở trên, bạn có thể kết hợp sử dụng công nghệ để trị mụn hiệu quả, nhanh chóng, an toàn.Tuy nhiên, khi áp dụng cách này bạn nên tìm đến cơ sở uy tín để được bác sĩ thăm khám, điều trị kịp thời.
Các viên uống thiên nhiên hỗ trợ cân bằng hormone
Để cân bằng hormone bằng viên uống thiên nhiên, bạn có thể dùng viên tinh dầu hoa anh thảo như: Blackmores Evening Primrose Oil chứa acid gamma linoleic có khả năng điều hòa nội tiết tố nữ, giảm viêm và kích thích tái tạo da, hỗ trợ giảm mụn nội tiết từ bên trong cơ thể.
Tuy nhiên khi áp dụng cách trị mụn nội tiết ở nữ bằng các loại thuốc gợi ý trên an toàn, hiệu quả tận gốc, bạn đọc nên tham khảo ý kiến của bác sĩ da liễu trước khi sử dụng.
Cách ngăn ngừa bị mụn nội tiết tố nữ
Để ngăn ngừa mụn nội tiết ở nữ, bạn nên áp dụng các biện pháp sau đây nhằm cân bằng hormone, kiểm soát tiết dầu và bảo vệ làn da
Kiểm soát lượng đường trong máu ở mức thấp
Như bạn đã biết, bổ sung nhiều các thực phẩm giàu đường, carbohydrate tinh chất như bánh kẹo, nước ngọt, soda, bánh mì trắng, gạo trắng, mì ống, ngũ cốc có đường, kem,…có thể làm tăng đường huyết nhanh, kích thích sản xuất insulin và IGF-1, từ đó làm tăng sản sinh androgen, bã nhờn, bít tắc lỗ chân lông, gây mụn.
Do đó, nếu bạn muốn kiểm soát lượng đường trong máu ở nữ ở mức thấp nhất, bạn nên cắt bỏ thực phẩm, đồ uống có đường, carbs tinh chất, thay vào đó hãy ăn thực phẩm giàu protein (cá hồi, thịt trắng), rau củ quả nhiều màu sắc, thực phẩm giàu omega-3 như: cá béo, hạt chia, dầu oliu để giảm viêm và hỗ trợ cân bằng hormone.
Cắt bỏ thực phẩm từ sữa, chế phẩm từ sữa, whey
Một số nghiên cứu cho thấy hormone trong sữa và các chế phẩm từ sữa, whey có thể làm tăng tiết insulin, gây rối loạn nội tiết tố, kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, gây ra mụn. Do đó, bạn nên loại bỏ những thực phẩm từ sữa, chế phẩm từ sữa, đặc biệt là whey, thay vào đó hãy duy trì chế độ ăn lành mạnh.
Tiêu thụ thực phẩm toàn phần, thực phẩm giàu dinh dưỡng
Ngoài kiểm soát thực phẩm giàu đường, cắt thực phẩm từ sữa, chế phẩm từ sữa, whey, bạn cần tiêu thụ những thực phẩm có lợi cho da bị mụn nội tiết như: thực phẩm giàu Omega-3 như cá hồi, cá thu, hạt chia, hạt lanh, quả óc chó nhằm chống viêm mạnh mẽ, giúp cân bằng hormone và giảm mụn. Bên cạnh đó, hãy bổ sung thực phẩm giàu kẽm, probiotics, nước lọc, trà thảo mộc,…giúp điều hòa hoạt động tuyến bã nhờn, cân bằng hormone, thải độc, giữ ẩm cho da.
Đồng thời ăn nhiều rau xanh đậm, trái cây tươi chứa Vitamin A,C,E,B, các khoáng chất, chất chống oxy hóa giúp giảm viêm, thanh lọc cơ thể, tăng cường sức khỏe làn da. Ngoài ra, bạn nên bổ sung thêm ngũ cốc nguyên hạt, tinh bột chuyển hóa chậm như gạo lứt, yến mạch, khoai lang, bí đỏ giúp ổn định đường huyết, tránh tăng insulin đột ngột.
Sau khi điểm qua những thông tin xoay quanh chủ đề mụn nội tiết ở nữ, chúng ta có thể nhận thấy đây là loại mụn khó trị, bám dai dẳng nếu không cân bằng được nội tiết tố trong cơ thể, chăm sóc làn da đúng cách. Chính vì thế, ngay khi nhận thấy những dấu hiệu và triệu chứng mình đang bị mụn nội tiết bạn nên đến phòng khám da liễu uy tín như Phòng khám LG để được bác sĩ thăm khám, soi da, tư vấn phác đồ điều trị hiệu quả.
Những câu hỏi thường gặp về mụn nội tiết ở nữ
1. Uống nước gì để giảm mụn nội tiết?
Để giảm mụn nội tiết, việc bổ sung các loại nước uống phù hợp có tác dụng cân bằng nội tiết tố, chống viêm, giải độc và cung cấp dưỡng chất là rất quan trọng. Do đó, bạn nên bổ sung cho cơ thể một số loại nước như: nước lọc tinh khiết, nước trà xanh, trà bạc hà, nước ép cần tây, rau má, dưa chuột, cải bó xôi, táo xanh, sinh tố bơ,…
Tuy nhiên, bạn nên tránh các loại nước ép đóng hộp, nhiều đường. Nên tự làm tại nhà và uống ngay để giữ được tối đa dưỡng chất.
2. Bị mụn nội tiết nên uống vitamin gì?
Khi bị mụn nội tiết, việc bổ sung đúng loại vitamin và khoáng chất có thể hỗ trợ rất tốt trong việc cân bằng hormone, giảm viêm, kiểm soát bã nhờn và phục hồi da. Cụ thể, khi bị mụn nội tiết bạn nên uống các loại vitamin như: Vitamin nhóm B (đặc biệt B3, B5, B6): nội tiết bạn nên uống kẽm, Vitamin A, Vitamin D, Vitamin E; Vitamin C,…
3. Phụ nữ bị mụn do rối loạn nội tiết tố nữ nên ăn gì?
Khi phụ nữ bị mụn do rối loạn nội tiết nữ bạn nên ăn những thực phẩm giàu chất xơ, thực phẩm giàu chất béo lành mạnh; thực phẩm giàu Protein; thực phẩm giàu Vitamin và khoáng chất.
Cụ thể bạn có thể đưa những thực phẩm này vào thực đơn, chế biến những món ngon tốt cho da: Cải bó xôi, bông cải xanh, cải xoăn, rau diếp cá, cần tây, dâu tây, việt quất, mâm xôi, táo, lê, cam, bưởi, gạo lứt, yến mạch, quinoa, bánh mì nguyên cám, đậu lăng, đậu đen, đậu xanh, đậu phụ, cá hồi, cá thu, cá trích, cá mòi, hạt chia, hạt lanh, quả óc chó, hạt bí ngô, trứng, hạnh nhân, hàu, thịt bò, thịt gà, cà rốt, khoai lang, bí đỏ, rau bina, đu đủ.
